Wat online vrijheid mij leerde over verandering
Waarom veranderen?
Al jaren worstel ik met de afhankelijkheid van de grote Amerikaanse techbedrijven – Google, Meta en Microsoft. Het idee om mijn online autonomie terug te winnen, groeide steeds sterker. Ik kan niet precies zeggen waar dit verlangen begonnen is. Het is eerder een mengeling van drie dingen:
Inzicht – in het Amerikaanse model ben ik het product voor de zogenaamd “gratis” diensten.
Frustratie – er lijken nauwelijks Europese alternatieven te bestaan die dezelfde functionaliteit bieden.
Openbaring – ik wil het anders doen.
Toen de sociale media en online diensten hun intrede deden, stond ik enthousiast aan de frontlinie. Ik geloofde dat deze platforms de wereld écht konden verbeteren en ik verdedigde mijn deelname vaak met overmoedig enthousiasme. Naarmate de tijd vorderde, werd die blinde overtuiging overschaduwd door de pijnpunten die ik telkens weer negeerde. Langzaam maar zeker kwam de vraag steeds luider: wat is het alternatief? En tegen welke prijs?
De eerste stap
Zoals bij elke wens tot verandering, kwam er ook verzet. Het bekende is vertrouwd en gemakkelijk. Elk nieuw schandaal rond Google, Meta of Twitter maakte mijn standpunt onhoudbaar.
Om mijn geweten te sussen, stapte ik eerst over naar Microsoft‑Office 365. Ik dacht: “Die is niet gratis, dus misschien is het beter.” Maar na een tijdje voelde het alsof ik een Amerikaanse hamburger at – het gaf geen voldoening, het vulde mijn honger niet.
Obstakels op weg naar vrijheid
Ik voelde me machteloos, want online vrijheid leek onbereikbaar. De Europese alternatieven die ik vond, waren vaak ingewikkeld, onvolledig of duur. Na een half jaar zoeken had ik nog nergens een bevredigende oplossing gevonden. De angst om het vertrouwde los te laten hield me tegen.
De (voorzichtige) doorbraak
Uiteindelijk waren het mijn vrouw en haar IT-collega's die mij de weg wezen. Ze spraken over Proton, een project dat voortkwam uit het CERN‑onderzoek in Zwitserland. Proton bouwt zijn diensten op een “privacy‑first” principe, zonder winstoogmerk en volledig onder Europese wetgeving.
Na een voorzichtige eerste stap – via Proton Mail – voelde ik: dit is het. De beveiliging en controle die ik als gebruiker kreeg, waren groot. Natuurlijk bleef er weerstand. Sommige apps op mijn iPhone voelen nog steeds incompleet aan (ik wil uiteindelijk ook weg bij Apple), en voor de kantoortoepassingen moet ik overstappen op het Europese FreeOffice.
Nog meer obstakels op weg naar vrijheid
Bovendien kostte de daadwerkelijke verhuizing tijd en geld: ik moet mij bij talloze diensten af‑ en aanmelden. Het abonnement van Proton is duurder dan een standaard Office‑abonnement, terwijl ik minder opslagruimte terugkrijg.
Toch voelt die prijs nu eerlijk, omdat het me online vrijheid geeft. Ik heb ook geaccepteerd dat ongemak bij verandering hoort en ook dat je compromissen moet sluiten: zo blijf ik nog wel op LinkedIn, toch ook van Microsoft, en ook op Instagram van Meta (om mijn gedichten te delen als Letter per letter).
Reflectie - wat ik geleerd heb
Ongemak is een goede graadmeter voor verandering. Mijn interne dialoog moest steeds harder werken om mijn keuzes te verantwoorden. Ik voelde mij eerder machteloos. Tijd voor verandering dus.
Als de verandering onvermijdelijk is en je wil iets doen aan je machteloosheid, begin dan je eigen zoektocht. Als het gaat over online diensten, dan is European alternatives een goede inspiratiebron.
Zoek hulpbronnen die je vertrouwt. Ik had Proton al voorbij zien komen en de online reviews waren eerder gemengd. De ervaring van professionele gebruikers hebben mij uiteindelijk overtuigd om de eerste stap te zetten.
Vertrouwd en gemakkelijk houden je tegen. Online (en in de échte wereld) is er zoveel dat vertrouwd en gemakkelijk is. Waarom zou je veranderen? De beweging naar online vrijheid beschrijf ik nu als praktisch en mentaal ongemakkelijk. Het bekende lokte mij steeds weer terug naar het begin van mijn zoektocht.
Omgaan met verandering is ook accepteren dat er een kostprijs aan verbonden is. In dit geval gaat dat over letterlijk meer betalen, diensten die niet helemaal zijn wat je wilt en actief blijven op platforms waar je liever zou vertrekken. Door acceptatie hoef ik nu veel minder "menselijk lijden" te doorstaan, hoewel die formulering in deze context misschien wat overdreven overkomt.
Neem actie. Als je verandering wilt, dan moet je actie ondernemen. Iedereen doet dat op zijn eigen manier. In dit verhaal ben ik klein begonnen en heb ik daarna de grote overstap gemaakt. Dat voelde voor mij het veiligst.
Deze zoektocht heeft me ook geleerd dat voor de gemiddelde Europese gebruiker de overstap naar een privacyvriendelijke omgeving vaak te moeilijk en te duur zal zijn. Mijn hoop is dat er in de toekomst een eenvoudige, betaalbare keuze ontstaat voor iedereen die zijn digitale autonomie wil terugkrijgen.
p.s. Deze post is niet gesponsord door een van de diensten die ik hierin heb genoemd.
Klaar voor échte verandering?
Als het gaat over jouw persoonlijke verandering: dan ben ik er, De verbindende coach. Ik sta klaar om jou anders om te laten gaan met verandering. Dat start met je interne dialoog en de overtuigingen die jij hebt. Klaar voor échte verandering? Contacteer mij via martijn@deverbindendecoach.be.